Το τέλος του 2011 βρίσκει τους Ελληνες να αναρωτιούνται κατά πόσον το 2012 η χώρα μας θα παραμείνει μέλος της ευρωζώνης. Οι οικονομικοί οιωνοί δεν είναι οι καλύτεροι δυνατοί τόσο για την Ελλάδα όσο και για άλλες χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας. Το «δίχτυ ασφαλείας» 110 δισ. ευρώ (τον Μάιο του 2010), σε συνδυασμό με τη συμφωνία του Ιουλίου 2011 για περαιτέρω βοήθεια 109 δισ. ευρώ και τη συμφωνία της 27ης Οκτωβρίου 2011 για haircut 50% στο υπό ιδιωτικής κατοχής χρέος, δεν φαίνεται να έχει ηρεμήσει τις αγορές. Τα ασφάλιστρα κινδύνου (credit default swaps), την ενεργοποίηση των οποίων προσπαθούν με κάθε τρόπο να αποφύγουν οι ευρωπαίοι εταίροι μας, δείχνουν, εντός πενταετίας, πιθανότητα χρεοκοπίας της ελληνικής οικονομίας, η οποία εκτοξεύθηκε από το 55% στις αρχές του 2010 κοντά στο 100% τον Δεκέμβριο του 2011.
Την ίδια στιγμή τα ασφάλιστρα κινδύνου ανεβάζουν την πιθανότητα χρεοκοπίας της Ιταλίας κοντά στο 40%. Ενώ λοιπόν οι ηγέτες της Περιφέρειας «πιέζουν» τη Γερμανία για την έκδοση ευρωομολόγου, οι γερμανοί εταίροι μας «σκληραίνουν» τη στάση τους δηλώνοντας ότι η έξοδος από την ευρωζώνη δεν αποτελεί πια «ταμπού». Και τούτο διότι έχουν προετοιμασθεί έναντι του παραπάνω σεναρίου. Το πρόβλημα όμως είναι ότι επιλέγοντας την ενίσχυση της άμυνάς τους έναντι κατάρρευσης της ευρωζώνης οι Γερμανοί συνέβαλαν με τον τρόπο τους στο ίδιο το πρόβλημα.
Πράγματι, μια προσεκτική ανάλυση των στατιστικών στοιχείων της Bank of International Settlements αποκαλύπτει τα ακόλουθα. Στην προ ευρωζώνης εποχή οι γερμανικές τράπεζες κατείχαν (το 1998) ελληνικό (δημόσιο και ιδιωτικό) χρέος το οποίο αντιστοιχούσε στο 27% των επενδύσεών τους σε ευρωπαϊκό χρέος. Τον Μάρτιο του 2010 οι επενδύσεις των γερμανικών τραπεζών σε ελληνικό χρέος είχαν περιορισθεί δραματικά στο 2,2%, με περαιτέρω μείωση, το καλοκαίρι του 2011, στο 1,7%.
Η ίδια στρατηγική μείωσης επενδυτικού ρίσκου εφαρμόστηκε από τις γερμανικές τράπεζες έναντι άλλων χωρών της Περιφέρειας. Για παράδειγμα, οι επενδύσεις γερμανικών τραπεζών σε ιταλικό χρέος μειώθηκαν, στη διάρκεια της τελευταίας 12ετίας, από το 12% του συνόλου των επενδύσεών τους σε ευρωπαϊκό χρέος στο 8,5%. Η αναδιάρθρωση του χαρτοφυλακίου των γερμανικών τραπεζών μακριά από τα ελληνικά ομόλογα (και όχι μόνον) «πυροδότησε» μέρος της σημερινής κρίσιμης οικονομικής κατάστασης. Πράγματι, αληθεύει ότι τα περιβόητα Greek Statistics, σε συνδυασμό με τη δική μας ολιγωρία στην εφαρμογή των συμφωνηθέντων, επιτάχυναν το ενδεχόμενο χρεοκοπίας. Εκτιμάμε όμως ότι σημαντικό μερίδιο ευθύνης φέρουν και οι γερμανικές τράπεζες. Βάσει ποσοτικών μας εκτιμήσεων (οι οποίες κάνουν χρήση της οικονομετρικής τεχνικής variance decomposition analysis) καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η «επενδυτική στροφή» των γερμανικών τραπεζών μακριά από το ελληνικό χρέος εξηγεί μέχρι και 30% της ετήσιας αύξησης των ελληνικών ασφαλίστρων κινδύνου. Το παραπάνω ποσοστό ευθύνης των Γερμανών δεν είναι αμελητέο.
* Ο κ. Κώστας Μήλας είναι καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο University of Liverpool και ο κ. Θεόδωρος Παναγιωτίδης επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
