Εχουν κάτι μοιρολατρικό τα αυξανόμενα σε αριθμό αφιερώματα των ΜΜΕ που έχουν τον εκφοβιστικό τίτλο «πώς θα αλλάξει η ζωή μας με το ΔΝΤ;». Καλύτερο ερώτημα θα ήταν «πόσο πρέπει να αλλάξουμε εμείς;». Οχι εξαιτίας του ΔΝΤ, αλλά λόγω της κρίσης. Και αυτό διότι κάθε κρίση δείχνει ότι κάτι κάνουμε στραβά και πρέπει να το διορθώσουμε. Ακόμη και αν τη γλιτώναμε και αυτή τη φορά, ο λογαριασμός θα ερχόταν αργότερα και θα ήταν ακόμη μεγαλύτερος από τον σημερινό. Χωρίς τη διόρθωση των δομικών προβλημάτων της οικονομίας κάπου αλλού θα σκοντάφταμε.
Ας υποθέσουμε ότι γινόταν ένα θαύμα και λύναμε σήμερα κιόλας το μεσοπρόθεσμο πρόβλημα δανεισμού μας. Το ερώτημα είναι, τι θα κάναμε τα λεφτά που θα παίρναμε; Η απάντηση είναι: πολλά, αλλά εντελώς διαφορετικά απ’ αυτά που κάναμε μέχρι σήμερα.
Το πρώτο είναι ότι θα πρέπει να μειώσουμε ταχύτατα το δημόσιο χρέος. Αυτή τη στιγμή κάθε Ελληνας πολίτης, κάθε άνδρας, γυναίκα και παιδί, χρωστάει 14 μισθούς στους πιστωτές. Είναι πολλά λεφτά, αλλά το χειρότερο δεν είναι αυτό. Το ύψος του δημόσιου χρέους κάνει τη χώρα ευάλωτη στις διακυμάνσεις των διεθνών αγορών. Αυτές δεν πάνε πάντα by the book. Μια κρίση διεθνούς ρευστότητας, για παράδειγμα, πλήττει πρώτα τους αδύναμους κρίκους. Ενας από αυτούς είναι η Ελλάδα.
Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι ακόμη και αν αποφεύγαμε το παγόβουνο, η θάλασσα εκεί έξω είναι μανιασμένη και το καράβι μας μπάζει νερά. Το πρώτο που πρέπει να κάνουμε είναι να κλείσουμε τις τρύπες. Ακόμη, δηλαδή, κι αν τα δανεικά γίνουν πιο φθηνά (θα είναι αδύνατο στο ορατό μέλλον να φτάσουμε στα χαμηλά επιτόκια που απολαύσαμε την περίοδο 2001 - 2008) δεν έχουμε την πολυτέλεια να τα σπαταλάμε σε φαραωνικά έργα, όπως αυτά της Ολυμπιάδας, και σε άχρηστους φορείς, όπως ήταν η αγροφυλακή. Πρέπει, λοιπόν, να θωρακίσουμε την οικονομία, να μειώσουμε δηλαδή το δημόσιο χρέος μας.
Το δεύτερο είναι να αναπτύξουμε τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας. Προς το παρόν έχουμε πλεονέκτημα στον τουρισμό. Περί τα 18 εκατομμύρια ξένοι έρχονται στη χώρα μας και αφήνουν ένα μέρος του εισοδήματός τους. Για να συνεχιστεί αυτό και να αναπτυχθεί πρέπει να αλλάξουμε τα πάντα στη χώρα μας, εκτός από τα μνημεία. Πρέπει να βελτιωθούν οι υπηρεσίες που προσφέρουμε. Δεν μπορεί να προσφέρουμε τον ακριβότερο καφέ στην Ευρώπη, σε περιβάλλον που ζέχνει. Ούτε μπορούμε να έχουμε παρατημένη την πρωτεύουσα πόλη του δυτικού πολιτισμού στο σημερινό της χάλι. Η βελτίωση της καθημερινότητας -του κυκλοφοριακού, της καθαριότητας, της τάξης κ. λπ. - δεν θα κάνει μόνο τη δική μας ζωή καλύτερη, θα είναι και τουριστικό πλεονέκτημα. Αυτή η βελτίωση της καθημερινότητας δεν είναι μόνο υποχρέωση του κράτους ή της τοπικής αυτοδιοίκησης, είναι και ευθύνη όλων μας.
Η θρυλούμενη ανάπτυξη δεν πρόκειται να έρθει διά μαγείας ούτε μόνο με τα κοινοτικά κονδύλια. Θα έρθει μόνο όταν εμείς κατανοήσουμε ότι δεν χρεοκόπησε μόνο η οικονομία. Χρεοκόπησε ολόκληρο το σύστημα των αντιλήψεων με το οποίο πορευόμασταν μέχρι σήμερα.
